In de post Meer verdienen in minder tijd is de communicatieve waarde van grafieken uitgebreid beschreven. Twee bijzondere varianten behandelen we in deze post. De grafiek gemaakt om de lezer te laten lachen, en de grafiek gemaakt om de lezer op het verkeerde been te zetten. De eerste noemen we een #lachgrafiek, de tweede is een #lieggrafiek. Dit is niet om grafieksoorten zoals staafgrafiek of taartgrafiek, maar een verzamelnaam voor grafieken met een bepaald doel: Lachen of Liegen.
#lachgrafiek
Het internet staat vol met humoristische grafieken, er is alleen geen verzamelnaam voor. Dus hebben we die zelf bedacht: Een Lachgrafiek.
We kennen twee soorten lachgrafiek. De eerste groep is de visuele grap, waarbij de diagram een overeenkomst heeft met een bepaald voorwerp. Dit is bijvoorbeeld bij onderstaande Pacman diagram het geval.
De tweede groep is grafiek over een onzinnig onderwerp, waarbij de combinatie van het onderwerp en de grafiek gezamenlijk tot een glimlach leidt. Bijvoorbeeld deze taartdiagram over de songtekst van Rick Astley. Meer grappige taartdiagrammen vind je in deze eerdere post: Grappige taartdiagrammen
#lieggrafiek
De term lieggrafiek is bedacht en beroemd gemaakt door de Nederlandse Wiskundige Hans Wisbrun. Hij begon in 2013 een reeks met Lieggrafieken op zijn site. Elke week poste hij een grafiek waarin de lezer op een of andere manier werd voorgelogen. Metro vond dit verhaal dusdanig interessant dat ze er een artikel over schreven. Helaas is deze rubriek eind 2014 gestopt. Omdat het onderwerp Lieggrafiek zo past bij deze site, heb ik besloten Hans zijn pionierswerk vanaf deze site voort te zetten.
Een lieggrafiek is een grafiek die de lezer de verkeerde kant opstuurt. Soms is de maker zich hiervan bewust, soms ook niet. Maar in beide gevallen is het gevolg hetzelfde. De grafiek communiceert een vertekende waarheid.
Een veel voorkomende leugen, vaak bewust gecreëerd, is een staafgrafiek waarbij de y-as niet tot nul doorloopt, zoals in deze klassieker hieronder.
Het lijkt een normale grafiek, maar vanuit een natuurlijke reflex gaat de lezer de lengte van de kolommen vergelijken. De rechter is ruim 2,5 keer zo groot als de linker, dus zal het getal ook Hij kijkt niet (of slechts zeer beperkt) naar de getoonde De conclusie die hij trekt is dat er grote verschillen zitten tussen beide staven, terwijl die in werkelijkheid slechts beperkt is. De lezer is op het verkeerde been gezet.
Fox knoeit niet alleen met staafdiagrammen, ook taartgrafieken zijn niet veilig. Wat er mis aan onderstaande taartgrafiek is, mag je zelf uitzoeken.
Deze post is het startsein voor een wekelijkse rubriek, waarin elke week een nieuwe #lachgrafiek of #lieggrafiek gepost zal worden, eventueel vergezeld met commentaar of een makeover. Wil je op de hoogte blijven, volg DePerfecteGrafiek dan op twitter. Heb je zelf voorbeelden die niet mogen ontbreken in mijn verzameling, stuur ze via Twitter naar DePerfecteGrafiek.nl en wie weet plaats ik ze op de site, met bronvermelding uiteraard.
Als afsluiting van deze post deze #lachgrafiek afkomstig uit de serie How I Met Your Mother.
